Giáo sư James Maynard có những đóng góp nổi bật cho toán học, trong đó có nghiên cứu về số nguyên tố (Ảnh: Ryan Cowan)
Giáo sư James Maynard (35 tuổi) tại Đại học Oxford là người trẻ nhất trong số 4 chủ nhân mới của Huy chương Fields - giải thưởng được coi là tương đương với Nobel của lĩnh vực toán học. Tháng 1 năm nay, khi được thông báo về việc sẽ đoạt Huy chương Fields, Maynard hoàn toàn bất ngờ. "Về cơ bản, tôi vẫn nghĩ mình là người mới bắt đầu xây dựng chỗ đứng trong thế giới toán học", ông nói.
Maynard thường lấy cảm hứng từ công việc của những người đoạt Huy chương Fields trước đó. "Việc đột nhiên được đưa vào danh sách cùng những huyền thoại toán học đã truyền cảm hứng cho tôi khi còn nhỏ thật kỳ diệu và khó tin", ông chia sẻ.
Thời thơ ấu "thiếu kỷ luật"
James Maynard sinh ngày 10/6/1987 tại Chelmsford, hạt Essex, Anh. Những người khác trong gia đình đều theo các ngành nhân văn - cha mẹ là giáo viên ngôn ngữ còn anh trai học lịch sử - ông lại luôn đam mê toán học.
Khi Maynard lên 3 tuổi, một nữ điều dưỡng viên thăm hỏi sức khỏe đến nhà để đánh giá sự phát triển của ông. Những buổi thăm khám như vậy diễn ra đều đặn với trẻ nhỏ và người đánh giá sẽ hướng dẫn Maynard thực hiện một loạt bài kiểm tra tiêu chuẩn. Tuy nhiên, ông nghĩ rằng các bài kiểm tra thật ngớ ngẩn.
Vì vậy, khi người đánh giá giao cho Maynard nhiệm vụ phân loại hình dạng, ông cố ý xếp các hình theo một trật tự bất ngờ, sau đó giải thích cặn kẽ tại sao cách của mình lại thú vị hơn cách của bà. Khi người đánh giá hỏi con bò trong trang trại đồ chơi là động vật gì, ông thích thú trả lời đó là "cừu - cừu" và xem phản ứng của bà ấy, theo Gill Maynard, mẹ của James Maynard. Khi thấy cuộc đánh giá đã diễn ra đủ lâu, ông tuyên bố kết thúc và lấy bộ Lego ra mày mò.
Người đánh giá nói với mẹ của Maynard rằng ông thiếu kỷ luật. "James sẽ thực sự gặp rắc rối ở trường nếu tiếp tục như thế này", người đánh giá nhận xét.
Những tình huống tương tự tiếp tục xảy ra suốt thời đi học của Maynard. Có lần giáo viên vật lý áp dụng cách chấm điểm mà ông cho là kỳ quặc: Đáp án đúng mà không kèm theo lời giải hoặc đơn vị sẽ chỉ được 1/3 số điểm. Để chống đối, Maynard chỉ viết các đáp án. Toàn bộ đều đúng và ông được chấm 33%. "Tôi nghĩ có lẽ giáo viên chán mình lắm", ông nói.
"Tôi chắc chắn là một trong những cậu nhóc phiền phức suốt ngày hỏi 'tại sao, tại sao'", Maynard chia sẻ. Trong những năm học tập trên trường, ông chỉ muốn làm công việc của riêng mình, hoặc ít nhất là muốn điều chỉnh mọi thứ.
James Maynard bên ngoài nhà riêng ở Oxford, Anh (Ảnh: Quanta Magazine/Tom Medwell)
Thành quả cho sự dũng cảm
Với tính cách như vậy, có lẽ không ngạc nhiên khi vào năm 2013, khi vừa trở thành tiến sĩ ở tuổi 26, Maynard chỉ nhún vai lúc người cố vấn cảnh báo về vấn đề anh muốn theo đuổi - một trong những câu hỏi trọng tâm nhất về số nguyên tố.
"Tôi đại loại nói với Maynard là 'Tôi hy vọng cậu không nghiên cứu vấn đề này toàn thời gian, vì tôi thực sự tin rằng cậu sẽ thất bại'", Andrew Granville, cố vấn của Maynard tại Đại học Montreal, nhớ lại.
"Nhưng Maynard vẫn rất can đảm. Cậu ấy chỉ ngồi xuống và nói 'Được rồi, để tôi thử ý tưởng này và xem nó sẽ đưa tôi tới đâu'", Dimitris Koukoulopoulos, giáo sư tại Đại học Montreal, cho biết. Cuối cùng, ý tưởng đó đã dẫn Maynard đến với một định lý thúc đẩy cuộc đánh giá lại quy mô lớn về khoảng cách giữa các số nguyên tố, theo nhà toán học Ben Green tại Đại học Oxford.
Năm 2013, một trong những điều tuyệt vời nhất - và cũng có thể là tệ nhất - với một nhà toán học xảy đến với Maynard. Vừa tốt nghiệp trường sau đại học, Maynard đã giải quyết được một trong những vấn đề toán học trọng tâm và lâu đời nhất - khoảng cách giữa các số nguyên tố. Thành tựu như vậy thường sẽ mang lại danh tiếng vô cùng lớn. Vấn đề là, một nhà toán học khác đã chứng minh được phần hấp dẫn nhất trong kết quả của Maynard bằng phương pháp hoàn toàn khác chỉ trước đó vài tháng.
Tuy nhiên, các nhà lý thuyết số lập tức nhận ra Maynard là một nhân vật đáng chú ý. Rất ít tiến sĩ mới tốt nghiệp đủ dũng cảm để dấn thân vào vấn đề như vậy, chưa nói đến giải quyết được. Những năm sau đó, Maynard không chỉ đáp ứng những kỳ vọng ban đầu mà còn tiếp tục giải quyết hết vấn đề quan trọng này đến vấn đề quan trọng khác.
Ông đoạt Huy chương Fields 2022 danh giá với những đóng góp cho lý thuyết số giải tích, dẫn đến những tiến bộ lớn trong kiến thức về cấu trúc của các số nguyên tố và trong lĩnh vực xấp xỉ Diophantine.
Maynard chụp ảnh với Huy chương Fields được trao hôm 5/7 tại Helsinki (Ảnh: Lehtikuva)
Hào quang của Huy chương Fields thường đi theo suốt sự nghiệp và khiến nhà toán học được chú ý. Tuy nhiên, Maynard lại hy vọng cuộc đời nghiên cứu của mình không thay đổi quá nhiều. "Tôi vẫn sẽ nghiên cứu những vấn đề tương tự và quan tâm đến những điều tương tự", ông chia sẻ.
Với nhiều nhà toán học, đoạt Huy chương Fields là một trong những khoảnh khắc đỉnh cao của cuộc đời. Nhưng với Maynard, giải thưởng này thậm chí không chắc đã là "sự kiện quan trọng nhất tuần". Ông cùng vợ, bác sĩ Eleanor Grant, khi đó đang chờ đón đứa con đầu lòng ra đời và chỉ có thể ghé qua Helsinki trong thời gian ngắn.
Hội liên hiệp Toán học Quốc tế (IMU) trao Huy chương Fields 2022 hôm 5/7 tại Helsinki, Phần Lan thay vì Saint Petersburg, Nga, như công bố ban đầu. Năm nay, 4 chủ nhân của giải thưởng là giáo sư James Maynard (35 tuổi) tại Đại học Oxford, giáo sư Maryna Viazovska (37 tuổi) tại Đại học Bách khoa Liên bang Thụy Sĩ Lausanne, giáo sư Hugo Duminil-Copin (36 tuổi) tại Đại học Geneva và giáo sư June Huh (39 tuổi) tại Đại học Princeton.
Huy chương Fields được đặt theo tên nhà toán học Canada John Charles Fields nhằm tôn vinh ông. Giải thưởng được trao cho 2, 3 hoặc 4 nhà toán học dưới 40 tuổi cứ 4 năm một lần, lần đầu tiên diễn ra vào năm 1936. Đến nay, tổng cộng có 64 nhà toán học nhận giải, trong đó có 2 phụ nữ. Việt Nam có GS Ngô Bảo Châu từng nhận giải này năm 2010.
Theo Quanta Magazine
CÙNG CHUYÊN MỤC
