Hãy cùng làm rõ khái niệm về "sự nam tính độc hại" nhé!
Khi vai trò của đàn ông và phụ nữ gần như ngang bằng nhau, vì phụ nữ đã đạt được đến những tiến bộ trong nghề nghiệp và vị trí xã hội của mình, sự ra đời của của phong trào bình đằng giới cũng theo đó mà phát triển theo.
Đi cùng những phong trào mang tính tích cực, ủng hộ đàn ông và phụ nữ làm việc và cống hiến cho xã hội, đề cao giá trị và vai trò của phụ nữ, cũng không thiếu những phong trào gây ra thù hằn, chia rẽ và tranh cãi giữa hai giới. Một trong số đó là thuật ngữ “Manosphere”.
Trước hết, cần hiểu thuật ngữ này là một tập hợp những kênh tin tức đại chúng (youtuber, subreddit, website, sách, trang của người lừng danh,…) ủng hộ nam tính độc hại, tâm lý khinh ghét đàn bà cũng như phản nữ quyền.
Cụm từ “manosphere” được dùng thử lần mới nhất vào năm 2009 cũng như tiếp nối phổ biến rộng rãi bởi Ian Ironwood
Trong đó nổi tiếng là Men Going Their Own Way (MGTOW) (tạm dịch sang tiếng Việt là Đàn Ông Đi Theo Cách Riêng Của Họ hay Đàn Ông Đi Theo Con Đường Riêng Của Họ), một cộng đồng mạng được chống lưng bởi các trang web và sự hiện diện của truyền thông xã hội. Cộng đồng này là một phần của thuật ngữ rộng hơn là manosphere (giới blogger đàn ông), pick-up artists (PUA) (hay còn gọi là các huấn luyện viên về hẹn hò, hướng dẫn các bí quyết để chinh phục phụ nữ của đàn ông, nhiều trong số đó là đối xử tệ với phụ nữ, thóa mạ hoặc coi thường họ) và các nhóm đòi quyền lợi cho người cha trong gia đình.
Lợi dụng sự ảnh hưởng từ thuật ngữ này, những kênh thông tin quảng bá về thuật ngữ manosphere nhấn mạnh rằng xã hội đang bị vấy bẩn cũng như vị thế của phái nam trong đó đang bị đe dọa bởi các cuộc đấu tranh bình đẳng. Những người bị ảnh hưởng bởi manosphere cho rằng sau khi hiểu được “thực tế” này, họ phải chống lại những cuộc đấu tranh bình đẳng ấy.
Cụm từ “manosphere” được dùng thử lần mới nhất vào năm 2009 cũng như tiếp nối phổ biến rộng rãi bởi Ian Ironwood trong một cuốn sách tập hợp những bài blog cũng như forums trên mạng mang tên “The Manosphere: Một hy vọng còn mới cho tính nam.”
Vào thời điểm những năm 2010, khi Internet còn là một miền đất không có bất kì luật lệ nào, thế giới đã lần đầu tiên chứng kiến ảnh hưởng khổng lồ mà những tổ chức phi chính phủ trên Internet có thể đem lại. Song song với những tổ chức đấu tranh cho bình đẳng xã hội như WikiLeaks hay Anonymous, những cộng đồng thuộc manosphere bắt đầu thành hình tại các trang web như 4chan, Reddit.
Thực tế, Manosphere khiến nam giới có lối suy nghĩ thượng đẳng và thù ghét thế giới, thù ghét phụ nữ. Nó sẽ nhanh chóng trở nên cực đoan và có thể gây nên những hậu quả không thể lường trước.
Đáng sợ hơn là văn hóa đại diện cho thuật ngữ này cón bị phát triển trên phim ảnh. Trong đó, những bộ phim có “một nhân vật nam chán ghét tình trạng xã hội và quyết định thanh tẩy xã hội” như Taxi Driver, American Psycho, Fight Club hay Joker trở thành một biểu tượng của “nam tính” tại đây.
Joker là biểu tượng cho "Chí Phèo hiện đại", nhân vật nam mang tính thù ghét xã hội kiểu mẫu
Thậm chí là ngoài đời cũng có những nhân vật, được gọi là “giang hồ mạng” mà sức ảnh hưởng đại chúng không ngờ mang lại lại lớn đến như vậy. Những cái tên như Gary Vee (14 triệu người theo dõi trên Tiktok), Andrew Tate (13 tỷ lượt xem trên Tiktok) đã vượt qua khỏi vòng tròn khép kín này và trở thành những hiện tượng đại chúng.
Andrew Tate, một nhân vật có sức ảnh hưởng lớn đến đàn ông với lượng người theo dõi khủng, bước ra từ phong trào manosphere.
Vì sao cộng đồng "nam tính độc hại" dù đông fan xứng đáng bị bài trừ?
“Dù bạn xấu xí, bất tài đến đâu, chỉ cần bạn có tiền, thì đàn bà sẽ theo bạn” là câu châm ngôn đầu tiên mà có lẽ bất kì kênh thông tin thuộc manosphere nào cũng sẽ tiêm nhiễm vào đầu những nạn nhân.
Thoạt nhìn, luận điểm trên sẽ không có bất kì một giá trị thực tiễn nào. Tuy nhiên, để hiểu được hiệu quả dẫn dụ của câu nói này, ta cần nhìn nó từ góc độ của một người dễ bị ảnh hưởng bởi manosphere.
Đặt trong trường hợp bạn là một người nam, được nuôi dạy để lớn lên có thể kiếm được một công việc mơ ước cùng vợ đẹp và con xinh. Nhưng cuộc đời thì không như là mơ, những khó khăn liên tục xảy đến ngăn cản bất kì nỗ lực nào của bạn. Bị cho thôi việc vì COVID 19, bị crush (tạm dịch: người mà mình yêu thầm) từ chối vì xấu trai, không kiếm được việc làm và phải sống nhờ vào ba mẹ.
Trong tình trạng lạc lối và tuyệt vọng ấy, bạn tìm thấy Gary Vee, và Andrew Tate, Jake Paul,… những người định nghĩa thành công dựa trên số tiền họ kiếm được. Những cô gái xinh đẹp vây quanh họ, trong một căn biệt thự bên đồi cùng vài chiếc siêu xe. Họ liên tục nói và cho thấy trên video việc tiền đã khiến họ hạnh phúc như thế nào.
Một trang của Jake Paul quảng cáo việc kiếm tiền trên YouTube
Đối với những con người đang không thế tìm được giá trị của bản thân, cuộc sống mà họ thấy trên video là một thứ gì đó đang mơ ước. Từ đó những khóa học “phát triển bản thân,” và các biện pháp “làm giàu nhanh” (NFT, Memecoin) của những người này lập tức trở thành một chìa khóa mở lối cho bạn đi đến thành công ấy.
Thuật ngữ “red pill” cũng bắt đầu ra đời từ đây. Bắt nguồn từ phân cảnh red pill-blue pill” (thuốc đỏ-thuốc xanh) trong bộ phim Matrix, những người bị ảnh hưởng bởi manosphere cho rằng họ đã uống được viên thuốc màu đỏ và nhìn thấy bản chất thật sự của thế giới và xã hội.
Bắt nguồn từ phân cảnh red pill-blue pill” (thuốc đỏ-thuốc xanh) trong bộ phim Matrix, những người bị ảnh hưởng bởi manosphere cho rằng họ đã uống được viên thuốc màu đỏ và nhìn thấy bản chất thật sự của thế giới và xã hội.
Chính lối suy nghĩ thượng đẳng và thù ghét thế giới này đã nhanh chóng trở nên cực đoan và gây nên những vụ thảm sát thương tâm. Đã có nhiều vụ xả súng tại Mỹ được kết nối với những cá nhân cực đoan của cộng đồng manosphere.
Trên thực tế, không phải mọi nam giới đều cảm thấy bản thân thực sự thoải mái với những tiêu chuẩn bắt buộc, với nhiều nam giới điều đó còn trở thành một gánh nặng cả cuộc đời và vô hình trung không ít phụ nữ bị ảnh hưởng với định nghĩa nam tính độc hại. Trong nhiều trường hợp nam tính độc hại còn là mối đe dọa tiềm tàng cho sức khỏe tinh thần của nam giới, nhất là khi họ không được tự do bộc lộ cảm xúc thật của mình.
Định nghĩa độc hại về đàn ông đã khiến họ luôn tự ti vì mình không có cơ thể chuẩn chỉnh như người mẫu
Ở Việt Nam có "nam tính độc hại" hay không?
Khái niệm nam giới độc hại này cũng đặt sức ép lên "tính đàn ông", đòi hỏi đàn ông thực sự thường dựa trên các tiêu chuẩn như:
Sức lực mạnh mẽ
Che giấu cảm xúc
Tự túc, chủ động
Sự thống trị, quyền lực
Bạo lực tình dục
Thực trạng vấn đề giới tính, tình dục tại Việt Nam cũng chịu ảnh hưởng của những định kiến giới tính cứng nhắc cho cả nam và nữ: Nam giới phải mạnh mẽ còn phụ nữ phải nhu mì, hiền thục thì mới là chuẩn mực. Nhiều khi, sự mạnh mẽ lại bị biến tướng thành tính gia trưởng gây áp lực lên đôi vai người đàn ông và gây ra sự e dè, sợ hãi cho vợ con. Đây được coi là sự nam tính độc hại - nét tính cách có thể gây ra bi kịch cho cuộc đời của chính họ. Có người chồng rất yêu thương vợ, nhưng lại được dạy bảo từ nhỏ rằng "đàn ông phải ăn to nói lớn, nói vợ phải nghe lời thin thít mới ra dáng đàn ông".
Để giải quyết triệt đề và xóa bỏ tính đàn ông độc hại này trong xã hội, chúng ta không nên quá cứng nhắc để chính mình bị trói buộc vào những định kiến rằng đàn ông thì chỉ nên làm thứ này, phụ nữ phải làm thứ kia để rồi gây những áp lực tâm lý không đang có. Chẳng hạn như trong công việc nhà, không phải người vợ mỗi tối đi làm về đều phải lao vào bếp nấu nướng dọn dẹp, ông chồng chỉ việc gác chân lên sofa xem tivi rồi thi thoảng đi sửa mấy cái bóng đèn hỏng. Hạnh phúc thường được vun vén từ những khoảnh khắc nhỏ như việc 2 vợ chồng cùng nhau vào bếp, vừa nhặt rau vừa kể nhau nghe những chuyện của cả một ngày dài.
Để xóa bỏ triệt để phong trào Manosphere là một câu chuyện dài, với cả nỗ lực từ hai giới. Đó cũng không phải điều dễ dàng, nhưng nếu chúng ta cố gắng với từng chút nỗ lực một, thì sẽ không còn những trường hợp đau xót như chồng bạo hành vợ xảy ra trong gia đình nữa.
CÙNG CHUYÊN MỤC
