Một đứa trẻ gây khó chịu với hàng loạt câu hỏi "tại sao?" thực sự là một món quà quý giá (Ảnh minh họa)
Còn nhớ lúc nhỏ, khi tôi đang nhảy lên từ chiếc lá rụng này đến chiếc lá rụng khác, nghe tiếng chúng kêu xột xoạt dưới bàn chân bé nhỏ 3 tuổi của tôi. Tôi đột nhiên đứng sững lại, mở to mắt hỏi: "Mẹ ơi, tại sao hoa lại có cánh?"
Mẹ tôi trả lời: “Để trông đẹp, để côn trùng và chim đến với chúng”
Tôi hỏi: "Mẹ, tại sao những thứ đó lại dính vào nhau?"
Mẹ tôi trả lời: “Đó là nhị hoa” rồi tiếp tục giải thích về quá trình thụ phấn, nhẹ nhàng thúc tôi về phía trước. Một giờ sau, chúng tôi vẫn chưa về đến nhà dù nó chỉ cách chúng tôi vài thước vì những câu hỏi về khí động học của máy bay, tại sao kiến lại bò qua lõi táo nâu trên mặt đất.
Giờ đây, với tư cách là một bác sĩ tâm lý trẻ em, người hướng dẫn các bậc cha mẹ thông qua sự phát triển của con họ, tôi nhận ra tầm quan trọng của việc mẹ tôi trả lời tất cả những câu hỏi đó, ngay cả khi nó phải mệt mỏi như thế nào. Hóa ra là bằng cách trả lời và đặt câu hỏi, cha mẹ đóng một vai trò quan trọng trong việc học của trẻ. Bằng cách chú ý đến hiện tượng đơn giản đôi khi gây khó chịu này, cha mẹ có thể giúp định hình sự phát triển của con mình và giúp chúng đạt được thành công lâu dài hơn.
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng những đứa trẻ càng có động lực học tập sớm thì càng có nhiều khả năng thành công sau này. Năm 1979, các nhà nghiên cứu tại Đại học Bang California, Fullerton, bắt đầu theo dõi 130 trẻ sơ sinh trong suốt quá trình trưởng thành, thu thập được 17.000 điểm dữ liệu trên mỗi người. Họ đã kiểm tra những đứa trẻ trong khoảng thời gian đều đặn cho đến khi 17 tuổi và sau đó khảo sát chúng ở tuổi trưởng thành. Dự án độc đáo kéo dài 30 năm, được gọi là Nghiên cứu theo chiều dọc Fullerton, phát hiện ra rằng, không phụ thuộc vào chỉ số IQ, những đứa trẻ đặc biệt tò mò và thích học tập đạt điểm cao hơn trong các bài kiểm tra tiêu chuẩn, có nhiều khả năng ở lại trường hơn và có nhiều khả năng tốt nghiệp hơn so với các bạn cùng lứa tuổi ít tò mò hơn.
Cha mẹ có thể dễ dàng ảnh hưởng đến niềm yêu thích học tập của trẻ, điều mà tôi nghĩ đối với nhiều đứa trẻ cũng quan trọng đối với sự thành công như di truyền hoặc giáo viên. Trong công việc của tôi với gia đình, điều quan trọng nhất mà cha mẹ có thể làm để nuôi dưỡng tình yêu thương đó là trả lời các câu hỏi theo cách khiến trẻ cảm thấy hài lòng và có động lực để đặt nhiều câu hỏi hơn. Ví dụ, nếu con bạn hỏi tại sao chúng ta có giờ đi ngủ, thay vì nói: “Vì mẹ nói vậy” thì hãy trả lời nhẹ nhàng rằng “Vì cơ thể con cần được nghỉ ngơi và hồi phục để phát triển mạnh mẽ”.
Trước những năm 2000, các nhà khoa học nghĩ rằng đặt câu hỏi là một chiến lược để trẻ em thu hút sự chú ý, nhưng một bài báo gần đây hơn trên tạp chí Developmental Review đã kiểm tra toàn bộ tài liệu về việc đặt câu hỏi trong thời thơ ấu đã biến ý tưởng này thành sự thật. Điều đó cho thấy rằng trẻ em đang thực sự tìm kiếm thông tin, đặc biệt nếu chúng không tự tin vào kiến thức của mình. Nói cách khác, những câu hỏi dường như không cần thiết của trẻ được sử dụng để học, đặc biệt khi chúng nhận thấy điều gì đó không phù hợp với trải nghiệm của chúng.
“Lấy ví dụ về một đứa trẻ hỏi tại sao bơ lại tan chảy khi nó được đặt trên bánh mì nướng,” Paul Harris, Tiến sĩ, nhà tâm lý học và giáo sư tại Đại học Harvard, người nghiên cứu cách học của trẻ em nói. “Có hàng trăm trường hợp bạn đặt thứ này lên trên thứ khác và nó không bị tan chảy, ngấm xuống bề mặt”. Vì vậy, đứa trẻ quay sang Cha và Mẹ để giải thích nó.
Bằng cách trả lời một cách chu đáo các câu hỏi về lý do tại sao bơ tan chảy hoặc tại sao một số người lớn tô son môi, cha mẹ sẽ giúp trẻ dung hòa những trải nghiệm mới đồng thời gửi đi thông điệp lớn hơn rằng sự tò mò và ham học hỏi được hoan nghênh.
Nhiều bậc cha mẹ ngay bây giờ đang thấy mình bị gò bó với những câu hỏi như vậy cả ngày, hàng ngày. Hầu hết trẻ em đều tò mò và thích đặt câu hỏi. Nhưng việc chúng có tiếp tục hỏi hay không phụ thuộc vào cách cha mẹ chúng trả lời.
Trong cùng bài báo Đánh giá về sự phát triển đó, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng, trước khi đặt một câu hỏi, trẻ em ở độ tuổi mẫu giáo thường đánh giá xem ai đó có khả năng trả lời hay không và liệu họ có tìm thấy thông tin mà họ đang tìm kiếm hay không. Điều này có nghĩa là nếu cha mẹ liên tục không trả lời câu hỏi hoặc khiến trẻ cảm thấy ngớ ngẩn khi hỏi thì vào lần sau con của họ sẽ giữ kín câu hỏi của chúng trong lòng. Đối với những đứa trẻ đó, đặt câu hỏi không có giá trị. Mặc dù chúng tôi không biết liệu điều này có trực tiếp cản trở việc học hay không, nhưng chúng tôi biết rằng đó là một cơ hội học tập bị mất của đứa trẻ.
Tôi cũng nhận thấy rằng một cách để thúc đẩy việc học là đưa một số câu hỏi ra khỏi tầm tay của trẻ. Cha mẹ có thể đặt câu hỏi của riêng mình. Nếu một đứa trẻ đang gõ vào một vật kim loại, hãy hỏi tiếng gõ vào gỗ hoặc đá granit tạo ra âm thanh gì. Cần một chút kiên nhẫn, nhưng nó dễ dàng và sẽ còn lâu dài.
Một nghiên cứu hấp dẫn được công bố vào tháng 3/2019 đã minh họa cách thức hoạt động của điều này bằng cách theo dõi 65 trẻ em, độ tuổi từ 4 đến 6 và cha mẹ của chúng khi chúng chơi với máy làm bánh đồ chơi tại một bảo tàng dành cho trẻ em ở Austin, Tex. Một số bộ đôi cha con được cho là chơi như họ thường có thể, trong khi các bậc cha mẹ khác hỏi con họ những câu hỏi như "Làm thế nào để bánh răng hoạt động?" hoặc, "Điều gì sẽ xảy ra nếu bánh răng này chuyển động?" Sau đó bọn trẻ vào một phòng riêng để kiểm tra xem chúng đã học đến đâu.
Đáng ngạc nhiên là chỉ với ba phút thời gian thử nghiệm, những đứa trẻ có cha mẹ đặt câu hỏi đã tham gia nhiều hơn vào các cuộc triển lãm và thậm chí hiểu chúng tốt hơn một chút, đặc biệt là khi nhớ lại những gì chúng đã học. Đó là một ví dụ tuyệt vời về mức độ mà cha mẹ có thể ảnh hưởng đến quá trình học tập của con mình chỉ trong vài phút và với rất ít nỗ lực. Đối với tôi, cộng lại tất cả những phút nhỏ đó theo thời gian sẽ trở thành sức mạnh thực sự của ảnh hưởng của cha mẹ đối với quá trình học tập của con họ - và có khả năng là tương lai của chúng.
Việc nuôi dạy con chu đáo - kiểu diễn ra trong quá trình đi dạo tự nhiên chậm chạp đến đau đớn - có thể mang lại những lợi ích to lớn đối với sức khỏe tổng thể và quỹ đạo của trẻ. Cha mẹ có cơ hội hiểu và định hình sự phát triển của con mình theo cách mà không ai khác có thể làm được. Một đứa trẻ gây khó chịu với hàng loạt câu hỏi "tại sao?" thực sự là một món quà quý giá, đó là một cơ hội giúp các con học hỏi, trưởng thành và khỏe mạnh.
CÙNG CHUYÊN MỤC
