Lượng tinh trùng là thước đo quan trọng cho sức khỏe tổng thể của phái mạnh. Số lượng ít, bất thường có thể chỉ ra tình trạng sức khỏe tiềm ẩn. Đây cũng là một trong những yếu tố quyết định khả năng sinh sản của nam giới. Chỉ cần một tinh trùng và trứng để thụ tinh, nhưng nhiều tinh binh khỏe mạnh làm tăng cơ hội có thai cho các cặp vợ chồng. Lượng tinh trùng thấp, chất lượng kém là nguyên nhân phổ biến gây vô sinh nam.
Các thông số về tinh trùng được xác định thông qua xét nghiệm tinh dịch đồ, bao gồm phân tích số lượng, hình dạng và khả năng vận động của tinh trùng. Dựa vào các chỉ số này, bác sĩ đánh giá chất lượng tinh trùng và khả năng sinh sản của nam giới.
Theo khoảng tham chiếu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), sinh lý nam giới được xem là khỏe mạnh hoặc bình thường nếu tổng số tinh trùng trong một lần xuất tinh 39-928 triệu con; lượng tinh dịch 1,5-7,6 ml.
Lượng tinh trùng vận động chiếm 40-81%, trong đó 32-75% chuyển động tiến tới; 4-48% tinh binh có hình thái bình thường. Lượng tinh trùng bình thường dao động 15- 200 triệu/ml tinh dịch. Dưới 15 triệu tinh trùng trên mỗi ml hoặc 39 triệu tinh trùng trong mỗi lần xuất tinh đều được coi là thấp.
Nguyên nhân gây ít tinh trùng có thể bao gồm di truyền, sức khỏe tổng thể, mắc bệnh lý ở hệ sinh dục, tiền sử phẫu thuật hoặc mắc bệnh lây truyền qua đường tình dục (STI)...
Nam giới có thể không xuất hiện bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nào cho thấy lượng tinh trùng thấp cho đến khi được chẩn đoán vô sinh. Nếu nguyên nhân do tình trạng tiềm ẩn như mất cân bằng hormone, bất thường về nhiễm sắc thể, vấn đề về tinh hoàn hoặc tắc nghẽn ống dẫn tinh, nam giới có thể gặp các triệu chứng liên quan như giảm ham muốn tình dục, rối loạn cương dương, sưng đau trong hoặc xung quanh tinh hoàn, ít lông.
Biện pháp điều trị tùy thuộc vào nguyên nhân, ví dụ bác sĩ có thể phẫu thuật nếu nam giới mắc các bệnh lý ở hệ sinh dục như giãn tĩnh mạch thừng tinh hoặc tắc nghẽn ống dẫn tinh.
Trường hợp nhiễm khuẩn, gây ảnh hưởng đến số lượng tinh trùng hoặc khả năng sinh sản, bác sĩ có thể kê đơn thuốc kháng sinh. Dùng thuốc hoặc tư vấn có thể được áp dụng cho các vấn đề về quan hệ tình dục như xuất tinh sớm hoặc rối loạn cương dương. Với trường hợp nồng độ hormone cao hoặc thấp gây vô sinh, phương pháp điều trị bằng hormone có thể được chỉ định.
Để cải thiện sinh lý nói chung và lượng tinh trùng, nam giới nên thực hiện lối sống lành mạnh. Béo phì hoặc thừa cân có thể khiến số lượng tinh trùng thấp. Chế độ ăn uống khoa học và tập thể dục thể thao thường xuyên giúp duy trì cân nặng phù hợp. Ăn uống đầy đủ các nhóm chất dinh dưỡng, bổ sung vitamin để nâng cao sức khỏe. Tránh lạm dụng bia rượu, thuốc lá, chất kích thích.
Mặc quần lót rộng rãi, thoáng nhẹ, tránh làm tăng nhiệt vùng bìu, ảnh hưởng đến tinh hoàn và chức năng sản xuất tinh trùng. Quan hệ tình dục lành mạnh, an toàn để ngăn ngừa nguy cơ mắc STI.
Nam giới nên đi khám sau một năm quan hệ đều đặn không có thai (6 tháng nếu người vợ trên 35 tuổi) để được kiểm tra toàn diện sức khỏe sinh sản, xét nghiệm tinh dịch đồ xác định nguyên nhân. Trường hợp vô sinh do có số lượng tinh trùng thấp có thể được điều trị hỗ trợ sinh sản bằng các kỹ thuật như bơm tinh trùng vào tử cung (IUI), thụ tinh trong ống nghiệm (IVF), trữ tinh trùng bảo tồn khả năng sinh sản về sau.