Thông tin trên được đưa ra trong Hội thảo khởi động Dự án "Nâng cao nhận thức về mối nguy hại của amiang đến sức khỏe đồng bào dân tộc thiểu số và vận động để loại trừ các bệnh liên quan đến amiang tại Việt Nam" diễn ra tại Hà Nội sáng ngày 23/11/2021.
Amiang có tác hại thế nào đối với sức khỏe?
Ở Việt Nam amiang trắng được sử dụng chủ yếu để sản xuất tấm lợp A-C, hầu hết được nhập khẩu từ nước ngoài. Tất cả các loại amiang, kể cả amiang trắng được khẳng định là có hại cho sức khỏe. Sau 40 năm nghiên cứu, từ năm 1973 Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) thuộc Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã có đủ bằng chứng trên người và thực nghiệm để xếp tất cả các loại amiang vào nhóm 1 - là các chất gây ung thư ở người.
Hình ảnh bụi phổi amiang - một bệnh rất thường gặp do tiếp xúc amiang.
Amiang xâm nhập vào cơ thể và gây hại chủ yếu qua đường hô hấp khi người lao động và người sử dụng hít phải bụi hô hấp có chứa bụi amiang phát tán trong môi trường. Các công việc phát sinh bụi chủ yếu trong quy trình sản xuất (xé bao, nghiền, trộn, khoan, nổ mìn…) hay trong sử dụng tại cộng đồng (người dân khoan, cắt, phá dỡ đập các tấm lợp, vật liệu có chứa amiang, sử dụng các vật liệu amiang để làm đường, đổ làm móng nhà)…
Theo báo cáo của PGS.TS.Nguyễn Văn Sơn Hội Y học lao động (NIOEH), tác động của amiang đối với sức khỏe người lao động và cộng đồng được biết đến là: Ung thư trung biểu mô, ung thư phổi, ung thư thanh quản, ung thư buồng trứng, bệnh phổi amiang.
Cơ chế gây bệnh ung thư của amiang là khi sợi amiang được hít vào qua đường hô hấp. Sợi amiang sẽ xâm nhập vào phổi và tồn tại trong một thời gian dài, cơ thể không thể thanh thải được. Từ đó sẽ gây tổn thương tế bào biểu mô, dẫn tới các bệnh về phổi như: Bệnh phổi amiang, ung thư phổi, ung thư trung biểu mô ác tính. Người tiếp xúc với amiang thường phát bệnh sau khi tiếp xúc rất lâu, thời gian ủ bệnh từ 10-40 năm, nên thường đến khi nghỉ hưu, người lao động mới mắc bệnh.
Cũng theo báo cáo của PGS.TS.Nguyễn Văn Sơn cho thấy, amiang là chất gây ung thư nghề nghiệp độc hại nhất với hơn 50% số ca tử vong do ung thư nghề nghiệp trên thế giới.
Theo thống kê của WHO, mỗi năm có hơn 100.000 người tử vong do các bệnh liên quan tới phơi nhiễm amiang và hơn 1.5 triệu người phải sống chung với bệnh tật do amiang gây ra. 80% các trường hợp ung thư trung biểu mô có liên quan tới phơi nhiễm amiang. Cứ thêm 1kg amiang được sử dụng trên bình quân đầu người 1 năm thì số trường hợp mắc ung thư tăng gấp 2.4 lần.
Theo thông tin từ Cục Quản lý môi trường y tế, trên toàn cầu, mỗi năm amiang gây ra cái chết do ung thư phổi của 41.000 người. Số người chết do ung thư trung biểu mô ác tính là 59.000 người. Số người chết do ung thư trung biểu mô ác tính ngày càng gia tăng ở các nước phát triển đã sử dụng nhiều amiang trong quá khứ.
Tuy nhiên, việc chẩn đoán các bệnh ung thư, đặc biệt là ung thư trung biểu mô yêu cầu kỹ thuật cao về thiết bị và đội ngũ bác sĩ giỏi, hiện nay Việt Nam mới chỉ đáp ứng một phần. Số liệu liên quan đến tiếp xúc amiang tại các cơ sở sản xuất và trong khu dân cư gần nơi sản xuất tấm lợp, má phanh và các vật liệu bảo ôn, cách âm, cách nhiệt và các khu vực người dân sử dụng nhiều tấm lợp, cũng như thải bỏ, tiêu hủy hiện cũng chưa thống kê được.
Cũng rất khó để kiểm soát mức độ an toàn đối với sức khỏe con người tại các cơ sở sản xuất và sử dụng amiang tại Việt Nam cũng như trên thế giới. Các nghiên cứu trên thế giới đều cho thấy: Amiang có khả năng gây bệnh rất cao dù với mức độ tiếp xúc thấp và không thể sử dụng amiang một cách an toàn. WHO và Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) đều khuyến nghị các nước loại bỏ sử dụng tất cả các loại amiang để phòng chống các bệnh liên quan đến amiang.
Từ năm 2006, ILO đã có khuyến nghị nêu rõ tất cả các loại amiang đều được phân loại là chất gây ung thư ở người và đề nghị không sử dụng Công ước Amiang số 162 năm 1986 để làm lý do tiếp tục sử dụng amiang.
Giải pháp nào đối với vấn đề ảnh hưởng của amiang trắng tại Việt Nam?
Để amiang trắng không còn ảnh hưởng tới sức khỏe người lao động và cộng đồng, thì cách tốt nhất là ngừng sản xuất và sử dụng các sản phẩm có amiang trắng.
Trong báo cáo tóm tắt về quá trình vận động dừng sử dụng amiang trắng tại Việt Nam của PGS.TS.Bùi Thị An cho thấy, từ năm 2001, Chính phủ đã đã ban hành Quyết định số 115/2001/QĐ-TTg nêu rõ: "Ngành công nghiệp vật liệu xây dựng cần có kế hoạch nghiên cứu và sử dụng vật liệu thay thế cho amiang trong sản xuất tấm lợp. Kiểm tra nghiêm ngặt các cơ sở sản xuất tấm lợp sử dụng amiang hiện có theo tiêu chuẩn môi trường và y tế, không tăng sản lượng và không đầu tư mới cơ sở sản xuất tấm lợp sử dụng Amiang"...
Amiang trắng được sử dụng chủ yếu trong sản xuất làm tấm lợp.
Hiện tình hình nhập khẩu amiang, sản xuất và sử dụng tấm lợp AC trong 5 năm gần đây ở nước ta đã giảm rất nhiều. GS.TS.Lê Văn Trình cho biết.
Phát biểu tại hội nghị, bà Lưu Mai Anh - Phó Cục trưởng Cục Vệ sinh môi trường Bộ Y tế cho biết: Bộ Y tế cũng đã có quan điểm rất rõ về tác hại của amiang đối với sức khỏe của cộng đồng và đã đề xuất với Chính phủ có lộ trình dừng sử dụng các sản phẩm có amiang trắng trong sản xuất tấm lợp tới năm 2023.
CÙNG CHUYÊN MỤC
