Theo thông tin từ Cục Y tế Dự phòng, Bộ Y tế, bệnh Than có tổng cộng 3 thể: thể da, thể phổi (hô hấp) và thể tiêu hóa. Bệnh Than là bệnh nhiễm khuẩn cấp tính thường làm tổn thương da, hiếm khi gây tổn thương miệng - họng, đường hô hấp dưới, trung thất hoặc bộ máy tiêu hóa. Do đó, bệnh Than thể da là phổ biến nhất.
3 thể của bệnh Than: Hoại tử ở thể da chưa nguy hiểm bằng 2 thể còn lại
Ở thể da, chỗ da bị nhiễm trùng xuất hiện ngứa đầu tiên, sau đó dẫn đến tổn thương, nổi sần, mụn nước và từ 2-4 ngày sau phát triển thành nốt loét màu đen. Xung quanh chỗ loét thường có phù mức độ từ nhẹ đến nặng và lan rất rộng, đôi khi có mụn nước nhỏ thứ phát. Nốt loét thường không đau, nếu có đau là do phù hoặc bội nhiễm.
Đầu, cánh tay và bàn tay là nơi hay bị tổn thương nhất. Nốt loét có thể bị nhầm lẫn với viêm da. Nơi nhiễm khuẩn không được điều trị có thể lan tới các hạch bạch huyết vùng rồi vào máu gây nhiễm trùng huyết và tổn thương não. Tỷ lệ tử vong bệnh Than thể da không được điều trị từ 5 - 20%. Nếu điều trị kháng sinh có hiệu quả ít khi xảy ra tử vong.
Trong khi đó, bệnh Than thể phổi có các triệu chứng đầu tiên là triệu chứng cấp tính nhẹ và không đặc trưng của suy hô hấp giống như bị nhiễm đường hô hấp trên thông thường. Trên X-quang cho thấy trung thất to hơn, sốt và sốc sau 3-5 ngày sau là tử vong.
Bệnh Than thể ruột hiếm gặp và khó phát hiện trừ khi bệnh có xu hướng xảy ra thành dịch lớn ở dạng ngộ độc thức ăn với các triệu chứng đau bụng dữ dội kèm theo sốt, nhiễm khuẩn huyết và tử vong.
Vết thương ở vùng gáy của nữ bệnh nhân bị bệnh Than thể da được Bệnh viện Đa khoa Việt Đức tiếp nhận mới đây (Ảnh: Sức khỏe đời sống).
Bệnh Than thể da dễ điều trị nhất; thể hô hấp diễn biến rất nhanh và nặng thường dẫn tới suy hô hấp, nhiễm khuẩn huyết và sốc nhiễm khuẩn nhiễm độc, viêm màng não cần được cấp cứu điều trị tích cực từ đầu; thể dạ dày - ruột khó điều trị hơn thể da, tuy không nặng bằng thể hô hấp, nhưng cũng có thể dẫn đến mất nước điện giải, mất máu, nhiễm khuẩn huyết, thủng ruột.
Tác nhân gây bệnh có thể tồn tại hàng thập kỷ dù điều kiện khắc nghiệt, thời gian ủ bệnh ngắn, diễn biến bệnh nhanh
Tác nhân gây bệnh Than là trực khuẩn Than (Bacillus anthrasis), có khả năng tồn tại trong môi trường bên ngoài rất lâu. Bào tử Than có thể tồn tại trong đất 5-10 năm. Nó thường xuất hiện ở các nước Nam Mỹ, Trung Mỹ, Nam và Đông Âu, Châu Á và Châu Phi.
Nguồn lây nhiễm bệnh thường là động vật ăn cỏ bao gồm cả động vật hoang dã cũng như gia súc. Ở môi trường bên ngoài, trực khuẩn tạo bào tử B.anthracis rất bền vững với những điều kiện môi trường khắc nghiệt và sự khử khuẩn, vi khuẩn có thể sống sót trong đất nhiều năm sau khi động vật bị bệnh được tiêu hủy. Da động vật bị nhiễm trực khuẩn mặc dù đã được chế biến vẫn có thể là nơi trú ngụ của bào tử trong nhiều năm và là vật truyền bệnh trên toàn thế giới.
Bệnh Than thể da lây truyền từ người sang người rất hiếm mà chủ yếu lây truyền do tiếp xúc với các mô của động vật (gia súc, cừu, dê, ngựa, lợn và các súc vật khác) chết vì mắc bệnh than; nhiễm qua lông, da, xương hoặc các sản phẩm làm từ những nguyên liệu trên như trống, bàn chải… Lây truyền qua đất bị nhiễm khuẩn từ các động vật mắc bệnh hoặc do sử dụng phân bón chế biến từ xương động vật bị nhiễm khuẩn dùng cho việc chăm bón vườn tược.
Bệnh Than thể da có thể được coi là thể nhẹ nhất trong 3 thể của bệnh.
Bệnh Than thể phổi xảy ra là do hít phải bào tử vi khuẩn trong công nghiệp chế biến da, len, xương. Bệnh Than thể ruột bắt nguồn từ việc ăn phải thịt bị nhiễm khuẩn, không có bằng chứng cho thấy bệnh có thể lây nhiễm qua sữa động vật nhiễm khuẩn.
Thời gian ủ bệnh chỉ từ một vài giờ đến 7 ngày, hầu hết các trường hợp xảy ra trong vòng 48 giờ sau khi tiếp xúc với nguồn bệnh.
Nguồn tham khảo: Cục Y tế Dự phòng, Bộ Y tế, WHO, CDC Hoa Kỳ
CÙNG CHUYÊN MỤC
