Tiến sĩ Kevin Leman, nhà tâm lý học đã nghiên cứu về thứ tự sinh từ năm 1967 và là tác giả của cuốn sách The Birth Order Book: Why You Are Way You Are, khẳng định dù trong một gia đình nhưng đứa trẻ con đầu bao giờ cũng có tính cách khác biệt với con thứ. Ông chỉ ra rằng bí mật của sự khác biệt về tính cách giữa anh chị em ruột nằm ở thứ tự sinh và cách cha mẹ đối xử với con cái dựa trên việc chúng là con cả, con giữa, con út hay con một.
Meri Wallace, chuyên gia tâm lý trị liệu trẻ em và gia đình trong hơn 20 năm và là tác giả của cuốn Birth Order Blues cũng đồng ý với lý thuyết thứ tự sinh này. Bà cho rằng một số ảnh hưởng thứ tự sinh đến từ cách cha mẹ có xu hướng dạy dỗ khác nhau giữa con cả, con giữa và con út, và một số ảnh hưởng là do vị trí của đứa trẻ trong mối quan hệ với anh chị em của chúng.
Con đầu lòng
Bố mẹ thường có xu hướng dạy dỗ con một rất cẩn thận.
Các anh chị cả sẽ được nuôi dạy giữa bản năng và sách vở, sẽ có những thử nghiệm,cả đúng và sai. Thường cha mẹ nuôi dạy con đầu sẽ hay có xu hướng lo lắng về những điều nhỏ nhặt, họ trở nên cẩn thận, chu đáo trong từng việc dạy dỗ. Do đó những đứa con đầu thường dễ trở thành đứa trẻ cầu toàn, luôn cố gắng làm hài lòng bố mẹ.
Con đầu lòng có xu hướng ảnh hưởng lớn của bố mẹ, điều này có thể giải thích tại sao đôi khi chúng hành động như những người lớn thu nhỏ. Chúng cũng có xu hướng siêng năng và luôn muốn xuất sắc trong mọi việc họ làm. Là con đầu đàn, con đầu lòng thường là những người:
Đáng tin cậy
Tận tâm
Nguyên tắc
Cẩn thận
Có kiểm soát
Dễ thành công trong cuộc sống
Điểm mạnh của con đầu lòng
Vì con đầu được sở hữu cha mẹ riêng trước các anh chị em khác, nên đứa con đầu lòng đã quen với việc trở thành trung tâm của sự chú ý. Tiến sĩ Frank Farley, nhà tâm lý học tại Đại học Temple ở Philadelphia, người đã nghiên cứu về tính cách và sự phát triển của con người, cho biết: "Nhiều bậc cha mẹ dành nhiều thời gian hơn để đọc và giải thích mọi thứ cho con cả. Điều này thật không dễ dàng gì khi sau này có thêm đứa trẻ khác"
Ông cho rằng, điều đó liên quan đến lý do tại sao những đứa con đầu lòng có xu hướng thành công vượt bậc. Ngoài việc thường đạt điểm cao hơn trong các bài kiểm tra IQ và được giáo dục nhiều hơn so với anh chị em của mình, con cả có xu hướng kiếm được nhiều tiền hơn.
Thử thách của con đầu lòng
Thành công đi kèm với cái giá phải trả: Con cả có xu hướng là những người có tính cách loại A và không bao giờ chùn bước. Tiến sĩ Michelle P. Maidenberg, một nhà trị liệu tâm lý trẻ em và gia đình ở White Plains, New York, cho biết: “Con cả thường có một nỗi sợ thất bại mãnh liệt, vì vậy họ thường thấy việc mình hoàn thành chưa đủ tốt. Và bởi vì sợ phạm sai lầm, những đứa trẻ con cả có xu hướng đi thẳng và không linh hoạt — chúng không thích thay đổi và do dự bước ra khỏi vùng an toàn của mình".
Ngoài ra, vì cha mẹ giao cho con cả nhiều trách nhiệm ở nhà — cho dù đó là giúp làm việc nhà hay trông nom các em — chúng có thể nhanh chóng nhận lấy trách nhiệm. Gánh nặng đó có thể dẫn đến căng thẳng quá mức cho một đứa trẻ vốn đã cảm thấy áp lực phải trở nên hoàn hảo.
Con giữa
Những đứa trẻ giữa trong gia đình luôn biết cách để lấy lòng người khác.
Khi đứa con thứ hai ra đời, cha mẹ có thể nuôi dạy chúng ít nghiêm khắc hơn dựa trên kinh nghiệm trước đây của họ. Họ cũng có thể ít chú ý hơn vì có những đứa trẻ khác trong cuộc sống của họ. Do đó, con giữa thường luôn có xu hướng lấy lòng mọi người do ít được quan tâm hơn so với anh chị và em nhỏ.
Ngoài ra, do ít nhận được sự quan tâm do bố mẹ thường tập trung vào con đầu và em út nên những đứa con giữa thường ít tập trung vào gia đình mà thân thiết với bạn bè nhiều hơn.
Nhìn chung, con giữa có xu hướng sở hữu những đặc điểm tính cách theo thứ tự sinh sau đây:
Biết lấy lòng người khác
Hơi nổi loạn
Quan hệ bạn bè tốt
Có khả năng kết nối xã hội tốt
Ôn hòa
Điểm mạnh của con giữa
Con giữa có xu hướng là kiểu người dễ chấp nhận trong cuộc sống. Đó là bởi vì một khi có em đến, họ phải học cách liên tục thương lượng và thỏa hiệp để "hòa nhập" với mọi người. Đó là lý do những đứa con giữa đạt điểm tính cách ôn hòa cao hơn so với cả anh chị của chúng.
Bởi vì họ nhận được ít sự quan tâm hơn ở nhà, những đứa con giữa có xu hướng tạo dựng mối quan hệ bền chặt hơn với bạn bè và ít bị ràng buộc với gia đình hơn so với anh chị em của họ. Linda Dunlap, Tiến sĩ, giáo sư tâm lý học tại Đại học Marist ở Poughkeepsie, New York, cho biết: “Họ thường là người đầu tiên trong số các anh chị em của họ đi du lịch cùng bạn bè hoặc muốn ngủ lại nhà một người bạn ”. Xu hướng sau này họ cũng là người có quan hệ tốt trong xã hội để phát triển các công việc của bản thân.
Khó khăn của con giữa
Những đứa trẻ giữa thường nhận được sự chú ý trong trong gia đình cho đến khi một người người em mới truất ngôi chúng. Thật không may, chúng thường nhận thức sâu sắc rằng mình không nhận được nhiều sự quan tâm của cha mẹ như anh chị "tiên phong" hoặc đứa con út yêu quý của họ. Nhận thức đó có thể khiến họ cảm thấy nhu cầu và mong muốn của mình bị phớt lờ.
Các chuyên gia cho rằng, những đứa trẻ giữa ở một vị trí khó khăn trong một gia đình vì chúng nghĩ rằng chúng không được coi trọng. Chúng rất dễ bị bỏ rơi và lạc lối trong suy nghĩ.
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng cha mẹ không dạy dỗ nhiều những đứa trẻ sinh sau như khi họ có những đứa con đầu lòng, do đó ảnh hưởng của họ tới những đứa trẻ thứ 2 trong gia đình thường không nhiều.
Con út
Con út luôn là trung tâm sự chú ý của gia đình.
Những đứa trẻ út có xu hướng có tinh thần tự do nhất do sự thoải mái của cha mẹ chúng đối với việc nuôi dạy con cái lần thứ hai (hoặc thứ ba, hoặc thứ tư hoặc thứ năm). Kết quả là, em bé của gia đình có xu hướng có các đặc điểm thứ tự sinh như sau:
Vui tính
Không phức tạp
Hướng ngoaị
Thu hút sự chú ý
Tự cho mình là trung tâm
Thế mạnh của em út
Vì cha mẹ thường không dán mắt vào con út như con cả, nên đứa em út có thể phát triển những cách riêng để thu hút sự chú ý. Họ có xu hướng trở thành những người thu hút mọi người xung quanh với tính cách hướng ngoại, hòa đồng; không có gì ngạc nhiên khi nhiều diễn viên và diễn viên hài nổi tiếng là con út của gia đình họ.
Những người con út cũng tạo nên sự chú ý bằng sự mạo hiểm của mình. Do đó, những đứa con út có tinh thần tự do có thể cởi mở hơn với những trải nghiệm khác thường và những rủi ro về thể chất so với anh chị em của chúng. Trong công việc sau này, họ cũng là người rất mạnh mẽ, dám đi theo những khác biệt để phát triển đường đời của mình.
Khó khăn của con út
Tiến sĩ Leman lưu ý rằng những đứa con út thường cảm thấy rằng không có gì chúng làm được quan tâm. Lý do là vì bố mẹ đã nhìn thấy những điều đó ở anh chị em trước chúng: "Thành tích của chúng ít được chú ý. Anh chị em của chúng đã học nói, đọc và đi xe đạp. Vì vậy, cha mẹ ít phản ứng với thành tích của chúng và thậm chí có thể thắc mắc, 'Tại sao con không thể bắt kịp nhanh hơn?'"
Con út cũng có thể học cách sử dụng vai trò là em bé của mình để thao túng người khác theo cách của họ. Chuyên gia cho rằng do chúng ít bị phạt nhất vì được nuông chiều nhất. Cha mẹ thường không bắt không bắt chúng tuân theo các tiêu chuẩn, quy tắc giống như anh chị em của chúng.
Con một
Con một là một phiên bản hoàn hảo của con cả.
Là con một nghĩa là ở vị trí độc nhất. Không có bất kỳ anh chị em nào để cạnh tranh, đứa con một độc chiếm sự chú ý và nguồn lực của cha mẹ chúng — không chỉ trong một thời gian ngắn như con cả, mà là mãi mãi. Trên thực tế, điều này làm cho đứa con một trở thành "con đầu lòng siêu hạng".
Ngoài ra, con một có đặc quyền (và gánh nặng) được đặt lên vai tất cả sự hỗ trợ và kỳ vọng của cha mẹ. Vì vậy, con một thường có xu hướng:
Trưởng thành so với tuổi
Cầu toàn
Tận tâm
Siêng năng
Có tố chất lãnh đạo
Thực tế, các đặc điểm tính cách theo thứ tự sinh không cố định. Ví dụ bạn có thể có một người con út có những đặc điểm của người con cả hoặc ngược lại, và điều đó hoàn toàn bình thường vì mỗi người là duy nhất. Tuy nhiên, việc nhận thức được thứ tự sinh có xu hướng ảnh hưởng đến tính cách như thế nào có thể giúp bạn trở thành bậc cha mẹ tốt hơn. Vì vậy, nếu bạn nhận thấy trong gia đình trước đây của mình, anh chị cả của bạn quá khắt khe với bản thân hoặc anh chị con giữa luôn có cảm giác lạc lõng, bị bỏ rơi, hãy thay đổi để điều này không lặp lại với những đứa trẻ của mình.
CÙNG CHUYÊN MỤC
